Από την χιτλερική Γερμανία στους σημερινούς νεοναζί απογόνους της…

Πριν μόλις λίγα χρόνια, η «Πανελλαδική Συσπείρωση για την Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση» και τα «Τετράδια Ψυχιατρικής» είχαν οργανώσει μιαν εκδήλωση με άξονα την προβολή του ντοκιμαντέρ «Οι γιατροί του Τρίτου Ράϊχ», με σκοπό την ανάδειξη της σχέσης της Ψυχιατρικής με την Εξουσία, αυτήν της οποίας η ίδια είναι φορέας και αυτήν της οποίας λειτουργεί ως εντολοδόχος για την επιβολή της Δημόσιας Τάξης.

Όπως έχει δείξει η ιστορική εμπειρία, το κυρίαρχο ψυχιατρικό παράδειγμα δεν βρήκε καμιά δυσκολία (το αντίθετο μάλιστα) να συμπλεύσει, κάτω από συγκεκριμένες κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες, ακόμα και με τους ναζί και μάλιστα, να αναλάβει ιδιαίτερο ρόλο στον ορισμό της «ζωής που είναι ανάξια να ζει» και εν συνεχεία στην πρακτική της στείρωσης, της ευθανασίας και της μαζικής εξόντωσης εκατοντάδων χιλιάδων ψυχικά πασχόντων και αναπήρων στα γερμανικά ψυχιατρεία, ως ενός οικονομικού βάρους, ενός πληθυσμού ‘περιττών’ υπάρξεων που έπρεπε να φύγουν από τη μέση.

Σήμερα, αυτό που τότε φαινόταν σαν μια «αναδρομή στο παρελθόν», ορθώνεται ξανά ως μια πολύ υλική δυνατότητα ενός μέλλοντος, που απειλεί, με γοργούς ρυθμούς, να γίνει παρόν. Το νεοναζιστικό μόρφωμα της «Χρυσής Αυγής», που είδε φέτος τα ποσοστά και την επιρροή του να ανεβαίνουν αλματωδώς, αντανακλώντας (και επιχειρώντας να δώσει έκφραση και να εκμεταλλευτεί) τις πιο σκοτεινές και αδιέξοδες όψεις της διάρρηξης του κοινωνικού ιστού και της κονιορτοποίησης πλατειών κοινωνικών στρωμάτων από την κρίση και το μνημόνιο, δεν παρέλειψε, μετά τους μετανάστες, να βάλει στο στόχαστρο τους ψυχικά πάσχοντες και τους αναπήρους. Η ανάρτηση στην ιστοσελίδα τους κειμένων που προπαγανδίζουν την στείρωση και την ευθανασία των «ζωών που είναι ανάξιες να ζουν», μόνο τυχαία δεν είναι.

Είναι προφανές ότι, μετά τα πογκρόμ και τις δολοφονικές επιθέσεις κατά των μεταναστών, και παράλληλα προς αυτές, δεν θ΄ αργήσει (αν τους δοθεί το έδαφος) να έλθει και η σειρά των ψυχικά ασθενών και των αναπήρων, καθώς, μάλιστα, δεν έπαψαν ούτε στιγμή να προβάλλουν την «ορθότητα» του λόγου τους κατ΄ αντιπαράθεση προς τους «ψυχασθενείς», την ίδια στιγμή που το ρατσιστικό τους πρόσημο του «έλληνα» φαίνεται, πλέον, να προϋποθέτει τον περαιτέρω προσδιορισμό του ως «ψυχικά υγιούς», αλλιώς δεν θα είναι «έλληνας».

Οι πολιτικές του μνημονίου που βγάζουν εκτός κοινωνικού ιστού, ως ένα ανυπόφορο οικονομικά και περιττό κοινωνικά βάρος, τα πιο αδύναμα στρώματα (μετανάστες, ψυχικά ασθενείς αναπήρους, ηλικιωμένους κλπ) μιας κοινωνίας της οποίας η πλειονότητα μετατρέπεται με ταχείς ρυθμούς σε «πλεονάζοντες» και «περιττούς», έχουν ήδη βρει στη «Χρυσή Αυγή» τους πιο πρόθυμους εκτελεστές του εξοστρακισμού σ΄ έναν κυριολεκτικό Καιάδα.

Είναι αυτή η κοινωνική και πολιτική συνθήκη που έρχεται να συναντήσει ένα σύστημα Ψυχικής Υγείας σε κυριολεκτική κατάρρευση. Οι βασικές συνιστώσες της λογικής και των πρακτικών υπό τις οποίες λειτουργεί η κατεστημένη ψυχιατρική (αγκυλωμένη στα παραδοσιακά στερεότυπα της «ψυχικής νόσου» των εγχειριδίων, του «ανίατου», του «εκφυλισμού» και της «κατωτερότητας»), μπορεί, κάτω από συγκεκριμένες οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες (όπως οι σημερινές), να μετατραπούν ξανά σε όχημα αποκλεισμού και εξόντωσης, κάτω από χίλιες δικαιολογίες.

Είναι γι’ αυτό που «Οι γιατροί του Γ΄ Ράϊχ» είναι τώρα επίκαιροι όσο ποτέ. Όχι σε μια λογική ενημερωτική και αναπόλησης του παρελθόντος, αλλά απόκτησης περαιτέρω εφοδίων για το άνοιγμα των νέων δρόμων που απαιτούνται σήμερα για το ξεπέρασμα της κατασταλτικής ψυχιατρικής προς μια χειραφετητική ψυχιατρική και για την συντριβή της νεοναζιστικής απειλής.

http://www.youtube.com/watch?v=Q9iemw6_GSg

Μια ημέρα μετά τη δολοφονία του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ το 1968, η Jane Elliott πήγε να διδάξει στο δημοτικό της πόλης της στην Άιοβα, όπου κατοικούσαν μόνο λευκοί. Χώρισε τους μαθητές της σε δύο ομάδες, εκείνους με γαλάζια μάτια κι εκείνους με καφέ μάτια, και αποφάσισε να τους δώσει ένα γερό μάθημα κατά των φυλετικών διακρίσεων.

Το ντοκιμαντέρ αυτό παρουσιάζει την ιστορία εκείνου του μαθήματος, τη μακροχρόνια επιρροή του στα παιδιά και τη δύναμή του που κράτησε τριάντα ολόκληρα χρόνια